مخصوصا اگر این نمایش به مقولهای فراتر از زمان و مکانی محدود پرداخته و از جمله آثار نمایشنامه نویسی باشد که دغدغههایش فاصله چندانی با دغدغه مردم ما ندارد و آثارش برای مخاطب ایرانی در این دوره هم کاملا ملموس است.
نمایش «مرغ دریایی» نوشته آنتوان چخوف که به کارگردانی محمدرضا خاکی در تالار مولوی اجرا شد ازجمله چنین نمایشهایی است. «مرغ دریایی» متاثر از دلمشغولیهای نویسندهاش و همانند دیگر آثار این نمایشنامه نویس، به زندگی عادی آدمها توجه دارد و درباره مسائل، دردها و تلخیهایی است که همواره در اطرافمان میبینیم اما چنان به آنها خو کردهایم که ساده از کنارشان عبور میکنیم.
اما چخوف این دردها و تلخیها را بیپروا و از زاویه دید خودش برایمان به نمایش میگذارد. او نگاهی طناز و تلخ به دردهایی دارد که آدمها برای خودشان ایجاد میکنند و متفکرانه روشهای زندگی اینان را زیر سؤال میبرد.
مضمون نمایش مرغ دریایی، عشق است. اما عشقی که چخوف به نمایش میگذارد متاثر از همان نگاه واقعگرا و البته دراماتیک او، آمیخته به جنون است و پایان چنین عشقی فقط و فقط میتواند تراژدی باشد. آدمهای مرغ دریایی همه عاشق هستند و چنان دیوانه وار به این احساس دامن میزنند که به تباهی میرسند و این همه حرف یا دردی است که چخوف به آن میپردازد؛ دردی که همیشه و در هر زمانی میتوان به آن پرداخت چرا که تا انسانها هستند، عشق هم هست و تا زمانی که عشق باشد، میشود دیوانه بود و زندگی را به تراژدی ختم کرد.
از این رو است که تماشای چنین اثری در کنار انواع تجربههای تئاتری حتی برای چندمین بار میتواند خالی از لطف نباشد. مخصوصا اگر نمایشنامهای با چنین مضمونی، در قالب اثری امروزی اما فارغ از اطوارهای سبکهای اجرایی مدرن، تنها در خدمت طرح مضمون اثر به نمایش در آید. دکتر خاکی بهعنوان استاد دانشگاه و پژوهشگر توانسته با ارائه اجرایی مناسب و البته پیراسته از اثری که عمر کمی از آن نگذشته، لذت تماشای یک نمایش کلاسیک و در عین حال متناسب حال حاضر را برای مخاطبش فراهم کند و ضمنا حرفی بزند که حرف مخاطب امروز او هم هست.
خوشبختانه او در این باره موفق بود و توانست تماشاگرانش را سه ساعت در سالن نمایش نگاه دارد بدون اینکه احساس کسالت یا خستگی داشته باشند. هر چند مرغ دریایی به کارگردانی دکتر خاکی از همه لحاظ اثری کامل و بینقص نیست و ممکن است در برخی موارد با نقیصههایی هم روبهرو باشد، اما اثری است که توانسته همه جزئیات را هر چند با کیفیات متفاوت در خدمت مضمون نمایش بگیرد و مخاطب را با خودش همراه کند وحرفش را به او بگوید.
اجرای نمایش مرغ دریایی به کارگردانی محمدرضا خاکی اتفاق دلپذیری در تئاتر امروز است، از اینرو که هم تماشاگران فرصت تجربه تماشای تئاتری کلاسیک و نیز خلاقانه را خواهند داشت و هم دانشجویان رشته نمایش میتوانند نمونهای عملی را از یک استاد ببینند. هر چند که قابلیتها و ارزشهای چنین آثاری بهخودی خود باعث میشود هر چند گاهی یکی از کارگردانان تئاتر ما تصمیم به اجرای دوباره آنها بگیرد، اما بد نیست در این باره برنامهریزی هدفمندی هم صورت بگیرد. چقدر خوب خواهد بود اگر در کنار انواع نمایشهایی که به صحنه میروند و مخصوصا در دورهای که کارگردانان تئاتر ما به روشهای تجربی علاقه بیشتری دارند، تجربهای مانند اجرای مرغ دریایی را بیشتر داشته باشیم.